Van Lauwers zee naar Nationaal Park Lauwersmeer

Van Lauwers zee naar Nationaal Park Lauwersmeer

Door Ron Smits

Het is inmiddels iets meer dan vijftig jaar geleden dat onze toenmalige koningin Juliana op 23 mei 1969, getuige is geweest van de laatste caisson, die onder water verdwijnt en de afsluiting van de Lauwers zee een feit is. De afsluiting, conform het Deltaplan, wordt op 03 augustus in Zoutkamp met gemengde gevoelens herdacht. De vlaggen in Zoutkamp hangen op 23 mei 1969 halfstok…………

De spuisluizen van het Lauwersmeer.

Vijf en twintig caissons ter grootte van een niet te groot flatgebouw zijn nodig geweest om het laatste gat in de dertien kilometer lange dijk te dichten. De zeevisserij van de Lauwers zee komt ten einde en heeft grote gevolgen voor het dorp Zoutkamp. De vissersvloot van Zoutkamp verplaatst zich naar Lauwersoog. Alleen de garnalenvisserij is nog nauw verbonden met Zoutkamp. De verwerking van de garnalen vindt nog steeds plaats in het dorp.

Het deltaplan heeft veel zout water “omgetoverd” naar zoet water. Weer heeft de beroepsvisserij, maar ook de sportvisserij goed (zout) viswater verloren en later ook het vissen op paling. Het Deltaplan heeft Nederland veiliger gemaakt, prachtig natuurgebied is ervoor teruggekomen, sportvissers hebben nu andere vis mogelijkheden op baars, snoek, snoekbaars en allerlei witvis. Maar het gemis aan goede zeevisgronden is op dit moment heel actueel en ook een hot item, zeker voor de beroepsvisserij. De gevolgen voor de trekvis zoals bijvoorbeeld de paling en zeeforel zijn door de afsluiting zeer groot. Allerlei projecten zijn noodzakelijk om de gevolgen enigszins te beperken. Maar het kwaad is al geschied. Nog steeds wordt er door onze overheid te weinig gedaan om de natuurlijke trek van deze vissen te stimuleren. En nog meer visgronden op zee gaan verloren door het plaatsen van windmolens en niet te onderschatten: de Brexit. Nog een ander, minder bekend aspect, is negatief. Er is een duidelijke verandering van het klimaat waarneembaar. Alles is droger omdat de neerslag meer ten westen van het Lauwersmeer valt.

6000 Ha is door de vastgestelde lage waterstand drooggevallen. In het begin is er sprake van weidegrond en de weidevogels zoals de kievit, grutto en tureluur doen het uitstekend. Helaas zijn deze weidevogels inmiddels weer verdwenen, omdat de weidegronden verder verwilderen tot rietvelden met wat bebossing. Schotse Hooglanders en Konikpaarden moeten momenteel de verwildering voorkomen, maar de weidevogels zijn jammer genoeg niet meer teruggekomen. Weer een kans verkeken, zoals nu blijkt en oh zo nodig om het in hoog tempo verdwijnen van weidegrond te compenseren. De zeearend en de lepelaar zijn in het park Lauwersmeer gelukkig wel regelmatig te zien. Het zeeforelproject en paling over de dijk zijn nu actief, maar er is nog geen echte vrije doorgang tussen Waddenzee en Lauwersmeer. Door de spuisluizen en de sluis voor de scheepvaart kan er beperkt vis in – en uittrekken. De gevolgen van de afsluiting volgens het Deltaplan worden nog steeds onvoldoende aangepakt.

Vijftig jaar Lauwersmeer wordt zaterdag 03 augustus herdacht door Stichting Promotie Waddenland, het Visserijmuseum, ZK 9 en de palingrokerij van Postma. In het museum kunt u, garnalen pellers aan het werk zien. Maar ook de geschiedenis, de ontwikkeling van de visserij van Zoutkamp en een expositie van vijftig jaar Lauwersmeer. Voorts is er een excursie gepland naar de palingrokerij van Postma.

Dit jaar wordt er leuk paling gevangen in de fuiken. In de maanden september en oktober ligt de paling visserij stil om de paling weg te laten trekken naar de Zaragoza zee om voor het nageslacht te zorgen.

De bemanning van de ZK 12 (garnalen) bestaat uit de kapitein en een matroos. De zwarte katrollen rollen over de bodem waardoor de garnalen naar boven zwemmen en in het net terecht komen. Eventuele vis en krabben worden door een (ander) net in het net gevangen en dit net wordt weer leeg gelaten, zodat de vis onbeschadigd en levend wordt vrijgelaten.

Het hart van de sorteer machine.

Eventuele ongewenste bijvangst wordt hier ui gesorteerd en gaat, via een goot, levend en wel weer overboord, zonder dat er mensen handen mee gemoeid gaan.

Dit jaar mag dit schip slechts drie etmalen per veertien dagen uitvaren, om op de garnalen te vissen. De boom van het net mag maximaal negen meter breed zijn en de motor mag maximaal 300 PK zijn. Het is iedere keer maar afwachten of de tocht van drie etmalen rendabel is. Vorig is een heel goed jaar geweest en daarom hebben de garnalenvissers afgesproken dat er nu maximaal 1500 kg per week aan wal mag worden gebracht in de visafslag van Lauwersoog. De vrieshuizen zitten nog bijna vol als gevolg van de goede vangst van vorig jaar.

De brug van de ZK 12

In dit apparaat worden de garnalen gekookt en daarna worden de gekookte garnalen koel bewaard. Een halfautomatisch proces na de vangst in de netten.

Zoutkamp is nog steeds zeer bekend door de garnalen verwerking. Het handmatig pellen van garnalen is in Nederland verboden, daarom gaan de garnalen op transport naar China en/of Marokko om daar handmatig gepeld te worden……………..Om aan de wet te voldoen worden er dus extra kosten (transport en twee keer laden en lossen) gemaakt, terwijl de garnalen alsnog handmatig gepeld worden.

Garnalen pelsters aan het werk in het Visserijmuseum.

Paling uit de eigen rokerij.

De palingrokerij

Lekker hoor, zo’n vers gerookte paling.

Met de ZK 31 gaan we de palingfuiken bekijken, van de palingrokerij Postma. Hier ziet u “rode” paling in één van de fuiken van Postma.

 

Ik begrijp het verdriet van Zoutkamp, maar Het Nationaal Park Lauwersmeer van heden is werkelijk prachtig, met tal van andere bezienswaardigheden.