Onderhoud van je materiaal
door Arthur van Tienen
Als zeevisser heeft u ze vast wel eens gezien: de huurhengels en molens op de grote charterboten die door de inwerking van zout in erbarmelijke staat verkeren. Ook aan de stranden en dijken zie je zo af en toe vissers aan de gang met materiaal dat kennelijk na het vissen zo in de schuur wordt achtergelaten. Dan denk je wel eens: dat gaat binnenkort geld kosten! Arthur van Tienen geeft wat praktische tips voor het klein onderhoud van met name hengels en reels.
Foto: Bram Bokkers
ONDERHOUD VAN REELS
Je doet er goed aan om alle van buiten waarneembare draaiende delen zoals de slinger te voorzien van een drupje onderhoudsolie (vaak in een piepklein flesje bijgeleverd) of naaimachineolie. Dat helpt om jarenlang plezier van je reel te hebben, maar tenminste één keer per jaar is de gehele reel toe aan een grondige schoonmaak/smeerbeurt.
Allereerst is het natuurlijk van belang te beschikken over de montagetekening en de lijst met onderdelen van de te behandelen reel. Deze wordt in de regel meegeleverd in de doos of, wat steeds vaker gebeurt, afgebeeld op een van de flappen van de doos. Vaak zijn echter de tekst en nummering op deze ‘exploded view’ illustraties moeilijk te lezen.Om die montage-aanwijzing te kunnen volgen, is het handig om hem op een kopieermachine/scanner eerst tot een goed leesbaar formaat (A3) te vergroten.
De papieren instructie kwijtgeraakt? Geen nood! Op de websites van de gerenommeerde fabrikanten zoals Shimano Daiwa. Mitchell en Penn kun je de exploded view tekeningen tegenwoordig opzoeken, downloaden en vervolgens printen.Zorg voor een goed verlichte werkplek en een zo wit mogelijke ondergrond, dan kun je al die vaak minieme onderdeeltjes beter zien.Leg wat poetslappen klaar, een fles wasbenzine, een rol keukenpapier en natuurlijk de juiste gereedschappen.
Vaak heb je aan een kleine schroevendraaier, een kruiskopschroevendraaier, een kleine verstelbare sleutel (Bahco) en een puntbektangetje voldoende.
Plak de op de spoel van de reel aanwezige lijn met wat isolatietape vast, zodat je niet steeds wordt gehinderd door losspringende lijn.
Let vooral op de kleine hoekjes rondom de ogen, daar peuter je vaak allerlei troep uit als wier, zandkorrels en aasresten.
DEMONTEREN VAN DE REEL
Demonteer de zijschilden van de reel en leg ze in volgorde van uit elkaar halen naast elkaar. Je hebt nu de twee zijkanten van de reel, de spoel en het frame van elkaar gescheiden.Het ligt aan de uitvoering van de reel (linkshandig of rechtshandig), maar de zijkant met de overbrenging en de slinger is het meest bewerkbare deel.Demonteer het schroefje waarmee de borgmoer van de slinger aan de slingeras vastzit, soms zit hier een plastic beschermkapje overheen.
Draai de moer waarmee de slinger op de slingeras vastzit los. Let op: soms draait deze rechtsom los in plaats van linksom.Verwijder de slinger en let op de loskomende onderdeeltjes zoals de platte veer om je sterslip te remmen. Leg alle losse onderdeeltjes op een veilige plek op volgorde weg. Verwijder de sterslip (ook weer linksom of rechtsom mogelijk) en je komt bij de slipplatenveren die ervoor zorgen dat de kracht die je met de sterslipknop uitoefent gelijkmatig op de slipplaten wordt overgebracht. Deze slipplaatveren bestaan meestal uit twee kromme ringen met een holle en bolle kant.
Verschuiven van de twee ringen ten opzichte van elkaar is niet mogelijk omdat het gat in de ringen voorzien is van twee vlakke kanten die ook op de as zitten.Let op dat bij hermontage een holle en een bolle kant van de verschillende ringen elkaar raken, dus niet als thuis in bed als twee lepeltjes lekker in elkaar passend tegen elkaar aan liggend..!
Na demontage van deze ringen komen we of bij een anti retour lager van de slingeras (Abu, Okuma) of bij een geleidebus voor de slingeras. Daar stoppen we met demonteren.Draai nu de schroeven waarmee de twee helften van het zijschild aan elkaar vastzitten los en let op verborgen schroefjes onder chromen ringen o.i.d.Maak vervolgens voorzichtig de twee helften los van elkaar en zorg er daarbij voor dat de slingeras omhoog wijst. Zorg ervoor dat je onderdelen altijd boven het werkblad demonteert, er kan altijd iets uitvallen!
Welkom in de machinekamer van je reel!
Kijk eerst eens rustig hoe een en ander werkt en ga niet verder met demonteren als er niets stuk is! Onderzoek of het vet op de tandwielen en andere onderdelen zit er nog schoon uitziet en of er wel voldoende vet aanwezig is. Verwijder desgewenst het oude vet met een wattenstaafje of met een poetslap en een kleine schroevendraaier. Maak zonodig zoveel mogelijk schoon met wasbenzine.
Voorbeeld van een magneetgeremde reel.
Kom je er niet goed bij of wil je alles verder demonteren, ga dan uiterst voorzichtig te werk en leg alle onderdelen op de volgorde van de instructietekening weg. Let altijd extra op wegspringende veertjes. Als je alles ooit eens uit elkaar hebt gehaald en weer in elkaar hebt gezet, gaat het de volgende keer stukken beter en kost de montage nog maar een fractie van de tijd die je zo’n eerste keer nodig blijkt te hebben.
Voorzie vooral de tandwielen van een likje vet (Mitchell X3 is in mijn ogen het beste), maar overdrijf beslist niet. Ook de onderdelen die dienen voor het ontgrendelen van de spoel ten opzichte van de gearbox en daartoe vaak over elkaar heen schuiven, kunnen wat vet gebruiken.Monteer een en ander weer in omgekeerde volgorde en deze kant van de reel waarin de slinger en de overbrenging zijn aangebracht, is klaar om straks in zijn geheel weer te worden verenigd met de andere basisonderdelen.
Vanzelfsprekend zijn er ook reels zonder sterslip, maar met een zogenoemde leverdrag waarmee de instelling van de slip ook tijdens de dril eenvoudig kan worden aangepast. Zo zijn o.a. de Shimano TLD serie, de Abu 7000C4ld en diverse Penn reels hiermee uitgevoerd. Om deze uitvoering te demonteren zijn speciale sleutels nodig (TLD) en een behoorlijk technisch inzicht. Beter dus om aan dergelijke reels niet zelf te sleutelen, maar ze voor onderhoud naar een speciaalzaak. Vanwege de goed gedichte constructie hebben reels van dit model gelukkig ook minder onderhoud nodig.
FRAME EN SPOEL
De diverse moderne remsystemen die tegenwoordig worden toegepast, maken het vissen met een werpreel steeds eenvoudiger en vooral de magneetgeremde reels zijn top in het gebruik.Vooral veel kleinere reels zijn echter uitgevoerd met centrifugaalremmetjes die meestal op pennen aan de spoel zijn gemonteerd en door de rondvliegend kracht van de draaiende spoel naar buiten schieten en dan afremmen in een remtrommel die in het linker of rechterschild is gemonteerd.
Als je de spoel van zo’n reel uit het frame haalt, bestaat de kans dat de remsteentjes van de pennetjes afvallen en vervolgens nooit meer te vinden zijn. Daarom de spoel altijd in verticale stand uit het frame halen en het liefst boven de tafel.Sommige spoelen hebben de lagertjes in de spoel ingebouwd en dan kun je na het verwijderen van wat circlips (die het lagertje vasthouden) de lagertjes verwijderen. Soms zitten ze wat vast en kun je ze met behulp van een eenvoudig instrumentje alsnog demonteren.
Leg ze enige tijd in de wasbenzine om volledig te worden ontdaan van vuil- en vetresten. Gebruik beslist nooit petroleum, want de zwavel in de petroleum is niet best voor je lagertjes! Haal de lagertjes na zo’n 10 minuten weken uit de wasbenzine en laat ze goed drogen op wat keukenpapier.
Als de lagertjes goed droog zijn, kun je ze smeren met een paar druppeltjes Rocket Fuel Red Label, dé olie voor gebruik in snellopende reels.Spoel de centrifugaalremsteentjes ook even uit in de wasbenzine. Meestal zitten deze steentjes onder de olie uit de lagertjes en verliezen zo hun remmende werking.Zet als alle onderdelen voldoende schoon en droog zijn de lagertjes, remsteentjes en de circlips die de lagertjes vasthouden weer op hun plaats en monteer de spoel op het asje.
Zo’n mesje, ook wel volgplaatje genoemd, zorgt ervoor dat je lijn via het kruisasje regelmatig op je spoel wordt gewonden.
Sommige reels hebben een vaste as in de spoel (Daiwa 7HT) en dan zitten de lagertjes van de spoel in het linker en rechter schild. Demonteer en behandel ook die zoals hierboven beschreven. Maak het frame schoon met WD40. Is de reel voorzien van een lijngeleider, zorg dan dat de kruisas (waar het mesje van je lijngeleider in loopt) wordt voorzien van wat olie. Dat mesje, ook wel volgplaatje genoemd, zorgt ervoor dat je lijn via het kruisasje regelmatig op je spoel wordt gewonden. Dit mesje maakt steeds een slag van ongeveer 20 graden naar twee kanten en beweegt dus voortdurend. Simpel eens per half jaar even
het schroefje losdraaien, de boel schoonmaken, smeren met wat olie of vet en ook dit onderdeel gaat probleemloos weer een half jaar mee.Het linkerschild (of het rechter, als je een linkshandig model hebt) bevat als je zonder lijngeleider vist meestal slechts een lager of busje voor de as van je spoel en een ratelmechanisme. Is de reel voorzien van een lijngeleider dan bevat dit schild ook twee tandwielen die het kruisasje van je lijngeleider bedienen via het tandwieltje op de spoel.
Ook hier de boel schoonmaken en de tandwieltjes met wat naaimachineolie of Rocket Fuel Red smeren. Geen vet op deze tandwielen gebruiken. Dat stugge vet leidt er namelijk toe dat je reel nier verder gooit dan de Werelkampioen kogelstoten, dat wil zeggen zo’n 40 meter!Als alles onderdelen schoon zijn gemaakt, van olie zijn voorzien en gemonteerd, kun je ook de basisonderdelen van de reel weer in elkaar zetten, een lap WD40 over het geheel en je kunt er weer tegenaan! Tot zover de hengels en de reels, een volgende keer neem ik graag het onderhoud van werpmolens wat nader onder de loep.
Deze lezenswaardige en vooral praktische bijdrage van Arthur van Tienen is slechts één van de onderwerpen die aan bod komen in het 84 pagina’s dikke winternummer januari/februari van Zeehengelsport. Dit enige zilte magazine voor Nederland en Vlaanderen is vanaf 26 januari 2007 voor € 4,95 te koop in de beter gesorteerde boekhandels en hengelsportspeciaalzaken. Klik hier voor nadere informatie over een abonnement
ADVERTENTIE
ANDEREN LAZEN OOK
