De haken en ogen van een vistrip: Schotland deel 4

Als je aan een willekeurige voorbijganger de vraag zou stellen:  Wat weet je van Schotland ? ... dan krijg je waarschijnlijk als antwoord: Whisky, doedelzakken en... het monster van Loch Ness. Dus als visser is er absoluut één Schots water dat je gezien moet hebben: Loch Ness, en liefst ook het monster.  

Tijdens mijn rondreis door Schotland kwam ik er langs en ben op zoek gegaan. We zullen dat legendarische Loch eens met een vissers-oog bekijken en nagaan wat dat monster dan eventueel zou kunnen zijn... 

Maar eerst moeten we terug in de tijd, want al in het jaar 565 zou een priester voor het eerst een monster hebben gezien (misschien ietsje teveel whisky gezopen?), en daarna is er eeuwenlang niets over een monster vernomen. (da's ook raar, hij moet toch voorvaderen hebben gehad...) Daarna was het pas in 1933 dat een echtpaar een 'monster' had gezien aan het oppervlak van Loch Ness en met hun verhaal naar de plaatselijke krant gingen. Daarna explodeerde het verhaal (tegenwoordig zou je zeggen: het ging viral ) en opeens waren er honderden (later vele duizenden) mensen die kwamen kijken en tientallen mensen die 'zeker weten' aan het oppervlak een monster hadden gezien. Er waren grappenmakers en oplichters die met namaak-dinootjes en zogenaamde voetafdrukken en flink wat fotoshoppen probeerden om de mensen te foppen en toeristen te lokken... en er waren biologen en onderzoekers die met sonar-apparatuur op zoek gingen naar iets wat leek op een monster.

Inmiddels is er een prachtige tentoonstelling over het 'monster' in het statige Exhibition Centre, waar alle 'gegevens' en alle (onscherpe) foto's en alle (wazige) beelden zijn verzameld  (tegenwoordig zou je zeggen: een database van alle hoaxes) en na een bezoekje aan deze interessante tentoonstelling kun je maar één conclusie trekken: Het monster bestaat niet. 

Maar... er waren in de loop der jaren wel degelijk een heleboel 'waarnemingen' van rare zwemmende objekten in het Loch. Waren dat dan allemaal verzinsels? Allemaal luchtspiegelingen? Fata morgana's? Hallucinaties?  Jazeker ! Want... door een plotselinge windvlaag op het water en/of door de hekgolf van een passerend schip kunnen (door interferentie) héle rare klots-golven ontstaan... die soms verdomd veel lijken op een langszwemmend beest.   

Op het lange smalle Loch Ness (dat wel ruim 36 km lang, maar slechts 2 km breed is) kan zo'n golf  ontzettend lang doorrollen en daarna botsen met andere golven die op hun beurt ook weer doorrollen en botsen enzovoort. Daardoor kan een onvoorspelbaar en bedrieglijk golven-patroon ontstaan... met plekken waar het oppervlak opeens heel vreemd klotst. En ook een drijvende boomstam of een zeehond of een bruinvis kan opeens een rare rimpeling in het water veroorzaken, maar... een monster? Lijkt me sterk. 

Er waren mensen die beweerden dat het 'monster' misschien een hele grote meerval of een enorme steur zou kunnen zijn, want daarvan is bekend dat ze af en toe aan het oppervlak komen. Die beesten kunnen inderdaad monsterachtig groot worden, als ze genoeg tijd en genoeg te eten hebben. Maar... door het klimaat en de diepte en het voedselaanbod in het Loch is dit geen gunstige plek voor zoetwatervissen zoals de meerval.

En datzelfde geldt eigenlijk ook voor de steur. Ze kunnen heel oud en enorm groot worden onder de juiste omstandigheden, maar waarschijnlijk niet in het relatief koude kale diepe Schotse Loch. Bovendien heeft een steur absoluut geen 'lange nek' die veel toeschouwers zouden hebben gezien. 

Hij heeft wel een monsterlijk rare bek  die als een toeter kan uitschuiven, maar geen gevaarlijke reptiel-achtige tanden, zoals andere 'waarnemers' beweerden. Wat een steur wèl heeft:  harde been-platen en knobbels op zijn rug, die verdraaid veel lijken op de gepantserde huid van een dinosaurus.

Er waren ook mensen die beweerden dat het monster wel eens een hele grote paling zou kunnen zijn. Zou kunnen. Er wordt jaarlijks door beroepsvissers een redelijke hoeveelheid paling gevangen in de River Ness en een oude achterblijvende paling kan best wel groot worden... maar toch niet meer dan anderhalve meter... en dat is te klein voor een echt monster.

Ondertussen is er heel wat onderzoek en speurwerk gedaan om het beruchte monster te vinden. In 1972 vonden onderzoekers een groot kadaver dat in verregaande staat van ontbinding was, maar dat bleek een geintje met een dooie zeekoe uit de dierentuin te zijn. Een paar jaar later ontdekten onderzoekers op een diepte van 180 meter een 10 meter lang objekt... maar dat bleek een namaak-monster dat gemaakt was voor een film van Billy Wilder in 1969  en een Noors bergingsbedrijf vond op de bodem ook een groot objekt... maar dat was gewoon een eeuwenoud scheepswrak. Jaren later was er op GoogleEarth opeens een duidelijk 'zwemmend objekt' aan het oppervlak te zien (maar dat zou ook een bootje kunnen zijn geweest)... en ga zo maar door. 

En (helaas) ook in 1987 ... toen er een grote zoekaktie op touw werd gezet, waarbij er 20 schepen met sonar-apparatuur in formatie over het Loch voeren op zoek naar een USO (Unidentified Swimming Object)... ook toen werd er niks monsterachtigs waargenomen. Ja... er waren wel vage beelden zichtbaar van iets zwemmends maar dat zou ook eventueel wel een zeehond of een bruinvis geweest kunnen zijn, want het Loch staat via de river Ness in verbinding met open zee.

Maar wacht eens even... zou het dan misschien een hele grote murene kunnen zijn ? In de Middellandse zee kunnen murenes indrukwekkend groot (en bijzonder lelijk) worden. Nee... helaas...hier in het noorden is de watertemperatuur veel te laag voor zulke vissen. De kans dat er hier een monsterlijk grote murene rondzwemt is vrijwel nul komma nul. 

Maar... wat dacht je van een hele grote conger ? Tja...dat zou eventueel wel kunnen... dat is een mogelijke optie. Een conger kan vanuit open zee naar binnen zwemmen en in het Loch steeds ouder en groter worden. Ze kunnen minstens 3 meter lang worden, dus dat is wel aardig monsterachtig. Maar... een conger leeft altijd op de bodem en er worden op andere wateren behalve Loch Ness nóóit zwemmende congers aan het oppervlak gezien, dus de kans dat ze hier ineens wèl boven water komen is klein. Héél klein. Zeer onwaarschijnlijk. 

De wetenschappers en biologen hebben tijdens al die onderzoeken en speurtochten naar het monster  natuurlijk wel een aardig idee gekregen van de 'overige levensvormen'  die in het meer voorkomen, zoals  forel, zalm, paling, stekelbaars en snoek. Maar dat stelde vergeleken met de andere Schotse Lochs bar weinig voor. In Loch Ness blijkt in ieder geval zó weinig biomassa aan prooivis aanwezig te zijn, dat een grote predator hier sowiezo niet zou kunnen leven en zou omkomen van de honger. 

Enne ... dit allerdiepste meer van Schotland heeft wel een enorm volume (al het water van alle andere binnenwateren in Groot Brittannie zou in Loch Ness passen) en een maximum diepte van 226 meter is best wel indrukwekkend, maar ik stond ooit met mijn hengel langs de oever van het Sognefjord in Noorwegen en daar is het 1247 meter diep !   

Het laatste woord over het monster van Loch Ness is waarschijnlijk nog niet gesproken, maar pasgeleden, in 2019 werd door een team van wetenschappers een hypermodern DNA-onderzoek gedaan naar alle mogelijke levensvormen die momenteel in het Loch voorkomen. Daarbij werden diverse vissoorten geregistreerd en er werd wel een significant percentage DNA aangetroffen van paling...  maar er werd absoluut géén DNA gevonden van reptielen !  Dat doet de deur dicht. Einde van alle fabeltjes. 

Maar ... als je tenslotte nog de vraag zou stellen... Heeft het Monster van Loch Ness vroeger ooit wèl echt bestaan ? ... dan is het antwoord volmondig: Jazeker wel ! Dat was namelijk de Plesiosaurus die hier 200 miljoen(!) jaar geleden leefde en ongeveer 66 miljoen jaar geleden uitstierf, tegelijk met de andere dinosauriers. Hieronder zie je het gereconstrueerde skelet van zo'n plesiosaurus, die 3,5 meter lang kon worden. 

Je kunt je voorstellen dat zo'n beest met zijn vier grote vleugel-vinnen ontzettend snel en behendig kan zwemmen  en dat hij met die bek vol scherpe tanden gemakkelijk een flinke zalm te pakken krijgt. Maar je hoeft dus niet bang te zijn dat je tijdens je visvakantie aan/in/op Loch Ness last zult krijgen van een hongerig monster dat opeens je vis afpakt. Super onwaarschijnlijk. 

We kunnen concluderen dat het een verzonnen verhaal is, dat absoluut niet op waarheid berust, en dat die honderden zogenaamde 'waarnemingen' allemaal lariekoek zijn geweest. Allemaal fantasie-verhalen van wazige dagdromers en stoute jokkebrokken. Ze hebben flink uit hun duim zitten zuigen om toeristen te lokken.  

Inmiddels weten we zeker dat er géén monsterachtig reptiel rondzwemt in Loch Ness, maar... we mogen toch ook vaststellen dat zo'n monster hier wel degelijk hééft geleefd. Echt wel. Alleen was dat in een tijd... toen er nog geen mensen waren die verhalen verzonnen.