De strenge vereisten aan de waterkrachtcentrales van Linne en Lith met het oog op passerende vissen zijn gerechtvaardigd en moeten daarom gehandhaafd blijven.
Dat heeft de afdeling bestuursrecht van de Raad van State onlangs bepaald na een jarenlang juridisch proces tussen een coalitie onder aanvoering van Sportvisserij Nederland en de energiebedrijven Vattenfall en RWE. Dankzij het juridisch verzet van de coalitie ging ook een streep door de komst van een nieuwe centrale. Daarmee zijn tienduizenden vissen – waaronder sterk bedreigde soorten als paling, zalm en zeeforel – gered van een wisse dood door waterkrachtcentrales.
Sportvisserij Nederland strijdt al jarenlang voor strenge vereisten aan waterkrachtcentrales (wkc’s) met het oog op vismigratie. Op haar aandringen stelde de overheid in 2014 voor het eerst een landelijke beleidsregel in voor vissterfte bij wkc’s. Vanaf dat moment moesten bestaande centrales zich houden aan cumulatieve maxima van 10% vissterfte per riviergedeelte. Voor de bestaande centrales in de Maas bij Linne en Lith kwam dit neer op maximaal 5% sterfte voor schieraal (volwassen paling op weg naar hun paaigebied) en smolts (jonge zalm) per wkc.
Eigen maatregelen wkc’s onvoldoende effectief
Ondanks pogingen om de vissterfte te beperken, konden geen van de twee Maas-centrales en ook niet die bij Maurik in de Nederrijn aan de strenge eisen voldoen. Met name bij Linne en Lith bleek uit monitoring die door overheid was opgelegd dat de maatregelen niet het gewenste effect hadden en dat de sterfte nog steeds te hoog was. Na advies van Sportvisserij Nederland gaf de overheid daarom strenge vergunningen af met daarin onder meer stillegperiodes om passerende vis te beschermen.
Streep door versoepelingen in vergunningen
De energiebedrijven Vattenfall en RWE stelden al snel beroep in bij de Raad van State tegen de restricties in hun vergunningen. Zij waren het oneens met de sterftepercentages voor visbescherming en de opgelegde stillegperiodes. Sportvisserij Nederland vond de afgegeven vergunningen juist niet streng genoeg. Na het wegen van alle argumenten en belangen veegde de Raad van State onlangs alle bezwaren van tafel. Daarmee heeft de hoogste bestuursrechter onderstreept dat de strenge vereisten aan waterkrachtcentrales ten behoeve van vismigratie gerechtvaardigd zijn en in heel Nederland gehandhaafd moeten blijven.
Geen nieuwe wkc in de Maas
Ook in Borgharen vierde Sportvisserij Nederland onlangs een overwinning op het gebied van vismigratie. Daar maakte het College van Gedeputeerde Staten van Limburg op 28 maart formeel bekend dat de benodigde omgevingsvergunning voor WKC Borgharen is ingetrokken. De komst van een nieuwe wkc in de Limburgse Maas lijkt daarmee definitief van de baan. Ook dit besluit volgde op een slepend juridisch proces, waarin Sportvisserij Nederland telkens bezwaar bleef maken samen met een brede coalitie van tegenstanders – waaronder Natuurmonumenten, Visstand Verbetering Maas (VVM) en Sportvisserij Limburg.
“Overwinning voor de vis”
“Dit is een overwinning voor de vis”, zegt jurist Ruben Bil van Sportvisserij Nederland over de uitspraken in beide zaken. “Uit verschillende onderzoeken bleek dat de sterfte van paling die turbines passeert maar liefst 14% tot 30% kon bedragen. Dat aandeel ligt voor andere vissoorten lager, maar kan nog steeds behoorlijk oplopen. Van groene stroom is dus bepaald geen sprake. Aangezien jaarlijks vele duizenden vissen de waterkrachtcentrales in ons land passeren, schatten wij dat de strenge vereisten tienduizenden vissenlevens gaan redden.
Blij voor (trek)vis en riviernatuur
Samen met andere (natuur)organisaties zoals Natuurmonumenten en het Wereld Natuur Fonds maakt Sportvisserij Nederland zich al decennialang sterk voor de bescherming van vis en de herintroductie van (migrerende) vissoorten die wereldwijd onder druk staan. Bekende projecten in dat kader zijn onder meer de Vismigratierivier in de Afsluitdijk en Swimway Vecht. “De recente uitspraken rond wkc’s in Nederland stemmen ons blij voor de vis en riviernatuur in bredere zin”, zegt Rosetta Kooistra, directeur van Sportvisserij Nederland. “Het is te hopen dat overheden vanaf nu ook breder met vismigratie rekening gaan houden, bijvoorbeeld middels strenge vispassage-eisen voor gemalen.”