Expeditie Rusland

Expeditie Rusland

Door Jeroen Wohe

Het is eind 2005 als ik bij Ton Temming in de winkel sta en er een telefoontje komt van Jos Vanrunxt. Hij wilde van Ton weten of er nog geïnteresseerde waren voor een expeditie naar Rusland. Dit klonk mij als muziek in de oren en na wat geregel gingen we dan begin juni naar Kola (Rusland) op zoek naar de ultieme Atlantische zalmrivieren. Het klinkt niet echt als een expeditie, maar als een gewone, leuke visreis naar Kola, echter dat bleek wat anders uit te pakken…

Ondanks primitieve omstandigheden kun je hier de mooiste natuurverschijnselen zien, waaronder het noorderlicht.

Het plan was om met de auto en de boot naar Kola te rijden en als we niet meer verder konden met auto, dan zouden we verder gaan met de boot over de Witte Zee richting de maagdelijke rivieren. Vervolgens de monding van de rivier in varen, kamp maken en de rivier lopend volgen op zoek naar de maagdelijke pools. Zo op papier klinkt dat leuk en niet te moeilijk, maar het pakte allemaal wat anders uit dan gedacht…

Onderweg naar Rusland begonnen de eerste problemen al. Een kleine aanrijding met de jeep tegen een vangrail, de top/radar van de boot die niet onder een benzinestationdak paste en ga zo maar door, oftewel een lekkere start van de expeditie. Na een paar dagen reizen kwamen we aan bij Salla, de grensovergang van Finland naar Rusland. We hadden alles netjes van tevoren geregeld maar we mochten er niet in…

En daar sta je dan in Finland, in the middle of nowhere. “Morgen proberen jullie het maar weer…”, was het antwoord. We reden terug naar het dichtsbijzijnde dorp en boekte een overnachting. Na wat bier en een verdiende nachtrust konden we gelukkig de volgende dag wel de grens over. Het leek of je terug in de tijd ging.

In the middle of nowhere… terug in de tijd…

De grensovergang was ruim drie kilometer (!) lang met daartussen nog een checkpoint, hoezo paranoïde. De eindeloze ‘gravel roads’ volgden, er kwam geen eind aan. Na talloze uren kwamen we aan in Varguza waar we Misha, de vriend van Jos, ophaalden. Hij wilde graag mee, want waar wij heen gingen was nog nooit iemand geweest…

De vergunningen werden geregeld en we konden eindelijk de boot te water laten. We kwamen tot de conclusie dat er geen enkele trailerhelling in de buurt te bekennen was… Iets dat ik eigenlijk wel al had verwacht… We hadden al snel de oplossing gevonden: we reden de jeep het strand op en konden zo in de branding traileren. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Halverwegen het strand zat de en de auto muurvast in het mulle zand en er was met geen mogelijkheid meer beweging in te krijgen, we moesten wel wachten op hoog water, dan zou de boot vanzelf wel weer los komen.

Traileren zonder trailerhelling…

... wachtend op vloed.

Zes uur later konden we dan eindelijk vertrekken, de Witte Zee op. De wind trok aan en de golven groeide met het uur. We konden niet harder varen dan 35 km/uur… Het leek een eeuwigheid te duren. Na een uurtje of zes varen, waarbij ik me net zo’n krabvisser voelde zoals je wel op Discovery Channel ziet, kwamen we aan in Chapoma, een klein vissersdorpje waar echt niets was, geen wegen en compleet geïsoleerd van de rest van de wereld. Hier had Jos afgelopen winter benzinedepots aan laten leggen door zijn vriend Misha. Hij ging met sneeuwscooters over de Witte Zee heen en weer zodat we genoeg benzine zouden hebben voor de terugreis. Zoals gezegd, er was daar echt helemaal niets te krijgen, dus ook geen benzine.

Eén van de dingen waar we naar verlangden, vissen in de maagdelijke rivieren… we moesten nog even wachten…

We waren inmiddels een week onderweg en we hadden nog steeds niet gevist! Mijn handen begonnen nu toch echt te jeuken naar mijn tweehandige vliegenhengel. Na nog een uur of drie varen kwamen we eindelijk aan bij onze eerste bestemming. Misha, de local die hier nog nooit was geweest, wilde per se de boot besturen, want volgens hem was het gevaarlijk in verband met de rotsen… en ik dacht: hoe kan hij dat in hemelsnaam weten als hij er nog nooit is geweest?! We voeren de monding in en kwamen in de branding… De golven sloegen over het dek en de boot stond vol met water. Ik sprong er direct uit en bogon te hozen. Golf na golf beukte tegen de boot en nu wist ik weer dat we niet opgewassen zijn tegen moeder natuur!

De boot was inmiddels weer leeg en de rust was wedergekeerd. We waren er! Ik keek om mij heen en kon slechts één piepklein huisje op het netvlies krijgen. Ik overdrijf niet, 6 bij 2 meter was het, meer niet… We dachten dat alles hier verlaten zou zijn en we hadden het mis. Drie mannen kwamen naar buiten en begroetten ons. Ik vind het nog steeds ongelooflijk; hier overleefden drie mannen in de ongerepte natuur van de jacht en visserij. Bijzonder. Het was inmiddels een uurtje of zeven in de morgen en ik was de tijd al compleet kwijt. (Boven de arctische grens gaat de zon dan niet meer onder. Als het nacht is is het bijna net zo licht als overdag en dat is waanzinnig om mee te maken!)

Drie mannen die in dit huisje leven slechts van de jacht en visserij…

De hengels werden nu eindelijk opgetuigd en er werd vodka geschonken om de start van het vissen in te luiden. De 10’ Sage XP #8 werd geladen met een glaslijn en een Ally’s Shrimp werd aan het einde van de tippet geknoopt. De rivier was klein vergeleken met de rivieren in Britisch Columbia, maar intiem. De gemiddelde rivier is een meter of 40 breed met uitschieters tot 100 meter en totaal anders dan ik mij had voorgesteld; veel rotsiger en met veel meer watervalletjes.

We liepen met z’n vieren vol verwachting langs de rivier omhoog, op zoek naar de eerste bevisbare plekken. Binnen vijf minuten waden valt Henk en breekt daarbij zijn hengel… Hij kan terug naar de boot een nieuwe halen. Gelukkig hadden we genoeg spullen bij ons, want er is zoals gezegd totaal niets te krijgen en een “back up” aan spullen is dus absolute noodzaak. Hanafi heeft inmiddels zijn visplek gevonden en begint met vissen terwijl ik nog even een stukje doorloop en vind wat ik zocht! De sweet spot in een run, een stroomnaad van een klein beekje die in de rivier uitkomt. In het midden van de rivier ligt ook nog eens een dikke steen. Nu moest het gebeuren.

Absolute Sweet Spot.

Wat er door mijn hoofd gaat is het volgende: ik heb nu inmiddels acht dagen gereisd en nog steeds niet gevist… Zou hier wel vis zitten? Zijn we niet te vroeg? Zijn we niet te laat? Is het niet te dicht bij zee?! Er was totaal geen info beschikbaar over deze rivier dus we moesten echt alles zelf uitzoeken en ondervinden. Ik begin nu dus echt aan mezelf te twijfelen! Enfin, tot zover de spoken door mijn hoofd. Ik trek de eerste meters van mijn reel en werp de Ally’s Shrimp precies voor de sweet spot. Wat ik had gehoopt gebeurde… Direct krijg ik die verslavende ruk (the drug of the tug!) en ik zet de haak… hangen!

Hangen…

De vis spurt de hoofdstroming in en na een minuut of vijf ligt er een prachtige zilveren grilse voor mij in het water. Ik roep Jos, hij maakt een foto en ik geef de vis z’n vrijheid terug. Ongelooflijk! De eerste worp en direct een verse grilse!

Mooie zilveren grilse…

... en nog een… en had ik er zes weten te strikken.

In een half uur land ik 4 grilse en 2 zalmen in die ene sweet spot. De vis lag er kennelijk echt opgestapeld. Zo moest het dus ooit geweest zijn in Nederland en Engeland toen wij nog zalmen hadden, vele decennia geleden… Onbedorven, pure visserij. In die trip visten we vier verschillende rivieren in een kleine week tijd. We hadden een dag of vijf echt effectieve vistijd en in die dagen landde ik 28 vissen en verspeelde er 16. Ik ving er 2 drijvend, dat tot op de dag van vandaag nog steeds in mijn geheugen staat gegrift. Het is de ultieme manier om een zalm te haken. Los van de zalmen ving ik ontelbare zeeforellen en zelfs snoeken die zich vol overgave op de Ally’s Shrimp stortten.

De set-up, die echt van doorslaggevend belang was, was een intermediate glaslijn met een Ally’s Shrimp op een 8#. Ik heb diverse andere vliegenset-ups geprobeerd maar het was stukken minder. De reden dat de Ally’s Shrimp daar zo succesvol was? Zeer waarschijnlijk omdat we dichtbij zee visten, maximaal een kilometer of vijf van de monding van de zee af. De vissen waren dus supervers en de garnaal, een van de belangrijkste voedselbronen op zee, met name voor de grilse, stond nog prominent in hun geheugen als voedsel.

Ally’s Shrimp a la Jeroen deed het beregoed.

Wat onder andere een goede tactiek is voor het vissen op onbekend water is het volgende: om een pool goed te kunnen afvissen, en dan bedoel ik echt elke centimeter, is het vissen naast elkaar of achter elkaar, zoals bij steelhead, niet aan te raden. Het beste is om de pool van twee kanten te bevissen, dus je eigen kant en iemand aan de overkant van de pool. Als je achter elkaar vist, vis je praktisch exact dezelfde plek af. De vlieg swingt elke keer naar je eigen kant. Als je aan de overkant vist krijg je een V.

Dus beide vliegen komen terecht op de punt van de V en dus in het midden van de rivier. De vlieg zwaait bij beide naar de kant en dus van elkaar af, het einde van de V! Nu vis je allebei alles compleet af en vang je veel meer! Nadeel is wel dat je geen foto’s hebt van je vis, tenzij je daar kan waden! Als je dus goede foto’s wilt is het niet aan te bevelen, wel als je meer wilt vangen. En net zoals bij steelhead: onthou waar je beet krijgt, 9 van de 10 keer krijg je de volgende keer op diezelfde plek weer beet!

Je kunt de zalm, in tegenstelling tot de forel, niet kapotgooien, wel bang maken…

Deze expeditie heeft echt mijn ogen geopend qua natuur en eenzaamheid. Er was echt niets en je voelt je echt alleen op de wereld. Voor mij was het meer dan een genot om te mogen vissen in rivieren die nog nooit bevist zijn.

De reden waarom er geen camps of fish lodges op deze rivieren zijn is simpel; de rivieren zijn te klein om er een heel seizoen op te vissen. Los daarvan zijn deze rivieren neerslaggevoelig, dat wil zeggen dat na een dag regen sommige rivieren al niet meer te bevissen zijn. Zou er toch een lodge zijn en de rivier zou niet te bevissen zijn, dan moeten ze met een helicopter naar andere rivieren om wel te kunnen vissen en vissen met een helicopter als enig middel van transport is veel te kostbaar en daarom zijn er alleen camps aan de grote riveren die meer zekerheid bieden, want daar draait het uiteindelijk om; zekerheid van het vangen van vis.

In 2008 heeft Jos Vanrunxt besloten om in 2009 een mobiele fish camp te maken verdeeld over 22 verschillende rivieren die worden bevist in 2 maanden tijd van medio mei tot juli. Doordat hij vloeiend Russisch schrijft en spreekt en er al vanaf de jaren 90 jaarlijks komt, heeft hij het geluk dat hij de visa’s en de nodige visvergunningen krijgt, iets dat geen vanzelfsprekendheid is in Kola.

Verder heeft hij speciaal een jet-boat en professionele camp-tent gekocht uit de States, want in Europa zijn ze niet te krijgen. De bedoeling is om met de Boston Whaler (het moederschip) de monding in te varen en dan vervolgens met de jet-boat verder de rivier op te gaan, op zoek naar de mooiste, maagdelijke pools.

We hebben 4 groepen, ieder bestaande uit 4 vissers met Jos en ik als gids. De bedoeling is dat elke groep 4 tot 5 verschillende rivieren bevist in 12 dagen tijd, dus elke groep heeft rivieren tot zijn beschikking die nog niet zijn bevist als ze aankomen. De meeste vliegvissers die weten hoe moeilijk het is om een Atlantische zalm te vangen zullen deze trip zeer zeker waarderen, bijna een ‘once of a lifeime experience’. Velen hebben het elders geprobeerd en hebben helaas niets gevangen, of zijn blij met één vis in een week. Zij zullen deze trip zeker nooit meer vergeten want iedereen vangt iedere dag gegarandeerd zalm!

Tot nu toe hebben we nog een paar plaatsen beschikbaar, dus spreekt je deze onvervalste wilderniservaring in Kola je aan, dan kan je het meemaken.

Voor meer informatie www.atlanticsalmonsafari.com

Tight lines, Jeroen Wohe

---